Een ander mens na de lockdown?

De impact van Covid-19 op persoonlijkheid

De komst van Covid-19 bracht naast veel ellende ook talloze vragen met zich mee.

‘Wat is het?’
‘Waar komt het vandaan?’
‘Hoe lang blijft het?’

Het is zoals de 18-jarige zoon van een verre vriend die aan het reizen is tijdens zijn tussenjaar. Hij staat plotseling voor je deur en vraagt om een paar dagen te mogen blijven. Zes maanden later is hij er nog. Het is een lieve jongen, maar. . .

Covid-19 is geen lieve jongen. Het is akelig, ontwrichtend en langdurig. Hoe geweldig is het dus dat een team van immunologen snel samenkwam om vaccins te ontwikkelen. De vaccins zijn echter slechts het topje van de ijsberg. Een prachtige oplossing om ons weerbaar te maken tegen het virus, maar geen oplossing om alle maatschappelijke en psychische schade die is aangericht teniet te doen. Welke psychische gevolgen had Corona op ons mensen?

Over de hele wereld zijn mensen bezig geweest om te kijken naar de effecten van Covid-19. Maatschappelijke effecten zoals de horeca, kappers en musea die moesten sluiten. Scholen sloten en kinderen werden naar huis gestuurd om ‘thuisonderwijs’ te krijgen. Een woord dat wereldwijd ouders lang zal blijven heugen. Reizen was niet meer mogelijk en zo kunnen we nog lang doorgaan.

Vanuit onze wereldwijde Facet5 organisatie beschikken we over de data van meer dan 6000 persoonlijkheidsprofielen. We vergeleken de data uit de periode van januari tot oktober 2019 met die van een jaar later, de ‘coronaperiode’ januari tot oktober 2020. Alle profielen zijn in het Engels ingevuld en hebben een gemeenschappelijke wereldwijde normbasis om een zuivere vergelijking mogelijk te maken. Bij Facet5 stelden we ons vragen zoals:

• Veranderen de uitzonderlijke omstandigheden onder Covid-19 de persoon die we zijn?
• Kunnen we omgaan met de stress?
• Heeft het op de ene persoon meer effect dan op de andere?

Bij Facet5 zijn we gefascineerd door mensen of meer specifiek, door persoonlijkheid. En daarom zijn we er extra op gebrand om te begrijpen welk effect Covid-19 hier op heeft.

Heeft Covid-19 de persoon die we zijn veranderd?

Een vraag waar mensen zich blijkbaar zorgen over maakten was of de stress gerelateerd aan Covid-19 hun persoonlijkheid heeft veranderd. Dit sluit aan bij een bredere en regelmatig terugkomende vraag over de stabiliteit van persoonlijkheden. Kan deze veranderen? Tijdens elke persoonlijkheidsworkshop die wij organiseren wordt deze vraag altijd wel een keer gesteld. En ons antwoord is altijd: persoonlijkheid is over het algemeen stabiel – tenzij iemand iets traumatisch meemaakt. Tja, en nu werden we omgeven door traumatische gebeurtenissen. Dus, veranderden we hierdoor?
In de wetenschap zijn de meningen hierover verdeeld. Bijvoorbeeld:

Mirjam Stieger – Lifespan Developmental Psychology Laboratory/ Brandeis University, Massachusetts: “De vele maanden van verandering in onze routines kunnen leiden tot veranderingen in ons gedrag die ook zullen voortduren na de pandemie.”

en Wiebke Bleidorn – Personality Change Laboratory/ University of California: “Het is waarschijnlijk dat deze uitzonderlijke tijd tot op zekere hoogte invloed heeft op persoonlijkheidskenmerken van mensen, omdat mensen gedwongen werden hun comfort zone en dagelijkse routine te verlaten. Het kan leiden tot nieuwe normen, die op den duur ook onze persoonlijkheid kunnen vormen.”

En aan de andere kant:

Rodica Damian – Personality Development and Success Laboratory/ University of Houston: “Ik denk niet dat er een gemiddeld effect zal zijn … een trend die voor de meerderheid van de mensen zal gelden.”

En Angelina Sutin – Florida State University: “Er is een niet-gepubliceerd onderzoek dat kijkt naar tekenen van persoonlijkheidsverandering tijdens de eerste fase van de pandemie. Het toont aan dat de meeste persoonlijkheidskenmerken geen verandering lieten zien (van de gemiddelde score), en – in tegenstelling tot de verwachting – dat de gemiddelde score op ‘neuroticisme’ zelfs iets daalde voor mensen die niet in een al te strikte lockdown zaten. Wellicht omdat mensen de stressgevoelens toeschreven aan wat er in de wereld gaande was en niet zozeer aan hun eigen persoonlijkheid.”

Hogan Assessments kondigde aan: Gemiddelde persoonlijkheidstest scores zijn niet veranderd tijdens de eerste weken van de lockdown, tot aan de eerste helft van mei (2020).

Deze gedachten zijn een mix van meningen en feitelijke gegevens. Wij maakten een analyse aan de hand van actuele data. Wat kunnen we afleiden uit de gegevens van onze 6000 Facet5 gebruikers?
Een eerste ontnuchterende conclusie is dat we geen significante verschillen vonden tussen alle 5 hoofd- en 13 subfactoren (zie kader voor verdere toelichting over het Facet5 framework). Als groep zijn we dus niet veranderd en het ziet er naar uit dat we door Covid-19 ook in de toekomst geen andere mensen zullen worden.

Wat deed stress met ieder van ons?

Het is bekend dat extreme stress zowel op korte- als op lange termijn psychisch diepe sporen achterlaat.In het Gilgamesj-epos (2500 v. Chr.) is de Sumerische koning Gilgamesj getuige van de dood van zijn beste vriend, Enkidu. Hij wordt gekweld door het trauma en ervaart terugkerende herinneringen en nachtmerries. Griekse mythen, IJslandse sagen en Indiase verhalen vertellen over soldaten die terugkerende nachtmerries hebben. Je vindt ze terug in elk verslag van veldslagen tot op de dag van vandaag. Het wordt wel ‘shellshock’, ‘soldatenhart’, ‘zwakke wil’ en zelfs ‘oorlogsneurose’ genoemd.

De symptomen waren allemaal hetzelfde. En dat zijn ze nog steeds. We noemen het nu ‘posttraumatische stressstoornis’ of gewoon ‘PTSS’. En we weten nu dat er geen oorlog voor nodig is om er onder te lijden. Elke traumatische gebeurtenis kan het veroorzaken, zoals ongevallen, aanslagen of het verliezen van je baan. Veel onderzoeken naar de effecten van Covid-19 laten zien dat ze niet te onderscheiden zijn van PTSS. Waarom? Omdat er vele redenen waren voor stress tijdens de lockdown:

• verlatingsangst tijdens isolatie
• het gevaar van een ernstige infectie
• angst om dierbaren te verliezen
• het vooruitzicht op mogelijke financiële moeilijkheden

Stuk voor stuk aanwijsbare redenen die zich op korte termijn zouden kunnen voordoen. In enquêtes meldt 29% van de mensen symptomen van een verslechterende geestelijke gezondheid, waaronder:

• slecht humeur,
• slapeloosheid,
• stress,
• ongerustheid,
• woede,
• prikkelbaarheid,
• fysieke uitputting,
• depressie en posttraumatische stresssymptomen.

Waar ouders met kinderen in quarantaine werden geplaatst, bleek 28% van deze ouders symptomen te hebben van een “traumagerelateerde psychische stoornis”. Dat is niet de schuld van de kinderen, het is het effect van een leven dat plotseling ondersteboven werd gekeerd. Hoe strikter de lockdown werd gehandhaafd, hoe sterker deze symptomen zich manifesteerden. Dit is niet verwonderlijk.
Ik heb een relatief probleemloze isolatie gehad. Eigenlijk is Australië niet zwaar getroffen in vergelijking met andere landen. Maar voor wat het waard is, zijn hier mijn drie observaties. Let op: dit is voor mensen die niet besmet waren.
Fase 1: In het begin was het bijna een avontuur. Mensen vertelden hoe het met ze ging. Wat ze aan het inslaan waren. Hoe ze ooit zoveel toiletpapier zouden gebruiken.
Fase 2: Enig enthousiasme voor het werken vanuit huis. Mensen richtten hun thuiskantoor in, kregen grote schermen voor hun laptop en vonden nieuwe manieren van werken.
Fase 3: Verveling. Plotseling, ongeveer 3 maanden later, begonnen veel mensen te praten over verveling en depressie. Het plezier was eraf. Ze wilden naar buiten. Ze wilden familie zien. Ik hoorde veel mensen vragen: “Wanneer is het voorbij?” “Zal ik het halen?” In de derde fase hebben mensen last van de effecten van alle maatregelen, iets dat op een vorm van PTSS duidt. En waar mogelijk worden de behandelingen voor PTSS toegepast.

Treft Corona sommige mensen meer dan anderen?

Dit is waar het interessant wordt. Toen Covid-19 voor het eerst verscheen, waren er onmiddellijk verwachtingen in de pers. Bijvoorbeeld:
• Zullen extraverte mensen het moeilijk hebben omdat ze niet hun gebruikelijke contact met anderen zullen hebben?
• Hebben introverte mensen een natuurlijk voordeel omdat ze niet gedwongen worden om tijd met mensen door te brengen?

We hebben geprobeerd deze vragen te beantwoorden. We bereikten een grote steekproef van mensen die eerder Facet5-persoonlijkheidsvragenlijsten hadden ingevuld en stelden hen een aantal aanvullende Covid-gerelateerde vragen.
Naast enkele demografische gegevens zoals leeftijd, geslacht en opleidingsniveau vroegen we hoe de pandemie hen had beïnvloed in termen van isolatie en gevoelens van stress. We vroegen ook welke gevoelens sterker waren tijdens de pandemie en welke minder sterk waren.
De reacties kwamen vooral (73%) van vrouwen, meest opgeleid op Bachelorniveau of hoger.

Resultaten

Vraag 1: Hoe stressvol vond je het leven tijdens de Covid-19-pandemie?
Meer dan 75% van de ondervraagden zei dat ze het “Enigszins stressvol”, “Moeilijk” of “Zeer stressvol” hadden gevonden.
Wat interessant was is de link naar persoonlijkheid:

Onze verwachting was dat mensen met een hogere Emotionaliteit (angstiger enz.) de gebeurtenissen als meer stressvol zouden ervaren. Dat werd bevestigd.
Maar degenen met een hogere Beheersing (voorzichtig, gedisciplineerd en plichtsgetrouw) bleken nog meer te zijn getroffen. Het lijkt erop dat de verstoring van routine en levensstijl een nog grotere impact had dan de angst en bezorgdheid.
Vraag 2: In hoeverre bleef u thuis tijdens de Covid-19 pandemie?
Deze vraag was bedoeld om te zien hoe groot het effect van isolatie was. Wat we vonden was verrassend:

De sterkste impact was op mensen met een hoge Wilskracht (vastberaden, assertief, onafhankelijk). Het lijkt erop dat mensen met een dergelijk profiel er geen moeite mee hadden om thuis te blijven. Eenmaal een besluit genomen houden ze zich eraan.
Extraverte mensen (hoge Energie) gingen in de tegenovergestelde richting (hoewel de betekenis marginaal was). Ze verzetten zich tegen het naleven van de genomen maatregelen en vonden telkens redenen om zich niet te hoeven isoleren.
Andere factoren hadden onbeduidende effecten. Zelfs beheersing en emotionaliteit, die zeker verband hielden met hoeveel stress mensen voelden, hadden geen invloed op hoe ze zich konden isoleren wanneer dat nodig was. Aangemerkt moet worden dat we hierin geen onderscheid maakten tussen de mate van isolement tussen mensen in de verschillende landen. Zoals gezegd blijkt een streng opgelegd isolatiebeleid van grotere invloed dan een meer ontspannen, vrijwillig beleid.

Hoe hebben mensen zich gevoeld?

Als laatste poging om de impact van Covid-19 op mensen te begrijpen, vroegen we hen naar de emoties die ze hadden ervaren tijdens Covid-19. We vroegen de deelnemers om zich te concentreren op de periode waarin er sprake was van enige vorm van een lockdown.
Onze lijst met antwoordmogelijkheden was breed en omvatte de gevoelens die vaker in de pers en sociale media werden gebruikt. Sommige van deze werden geclassificeerd als “positieve” emoties, terwijl andere als “negatief” werden beschouwd.
Negatieve emoties waren onder meer ‘angstig’, ‘uitgeschakeld’, ‘geïrriteerd’, ‘lethargisch’, ‘verdrietig’ en ‘gespannen’.
Positieve emoties waren onder meer ‘gewaardeerd’, ‘rustig’, ‘zelfverzekerd’, ‘empathisch’, ‘energiek’, ‘optimistisch’, ‘positief’ en ‘veerkrachtig’.
Zoals verwacht waren er grote verschillen tussen wat mensen het meest en het minst voelden. Er kwam echter een interessante trend aan het licht toen we de gevoelens van mensen vergeleken met hun Facet5-profielen. Toen we de scores voor positieve en negatieve emoties relateerden aan Facet5-profielen, kwamen er twee inzichten naar voren.

1. Gelijkmatige mensen voelden zich positiever.
   Mensen die over het algemeen zeiden dat ze zich positiever voelden (d.w.z. ze vinkten meer positieve emoties aan) hadden profielen die relatief gematigd waren. Dit zag er als volgt uit:

2. Mensen met een lage Beheersing voelden zich negatiever.
   Mensen die zeiden dat ze meer negatieve emoties ervoeren hadden een meer creatief, minder beheerst profiel. Dit zag er zo uit:

Het grootste verschil tussen de twee is Beheersing. Het lijkt erop dat onder de toegenomen beperkingen van een lockdown, de mensen die het meest worstelen, degenen zijn met een lage Beheersing.

Is dit te verklaren? Dat is het zeker. Een kernaspect van lage beheersing is de vrijheid om te doen wat je wilt. Om de regels niet te volgen en vrij te zijn. Persoonlijke vrijheid vormt de kern van laag Beheersing en de grootste impact van Covid-19 was om vrijheid weg te nemen.

Dus wat hebben we ontdekt?

Het is duidelijk dat Covid-19 effecten heeft die veel verder gaan dan de gezondheidseffecten die we kennen. We kunnen de impact van de 2,5 miljoen mensen die zijn omgekomen niet overschatten. En we weten nog niet hoe mensen die hersteld zijn of aan het herstellen zijn het zullen doen.

Wat zijn de effecten op langere termijn? Sommigen dachten dat de veranderingen ons permanent zouden veranderen. Dat Covid-19 een blijvende impact op onze persoonlijkheid zou hebben. Gelukkig lijkt dat niet het geval te zijn. Onder het voorbehoud dat de onderzoeksperiode tot nu toe vrij kort is valt er geen persoonlijkheidsverandering waar te nemen. Dit komt overeen met de meeste opvattingen over de stabiliteit van de persoonlijkheid.

Maar uit ander onderzoek, waaronder het onze, weten we nu dat er effecten zijn die vergelijkbaar zijn met die van PTSS en die naar verwachting nog lang zullen aanhouden. PTSS-onderzoek heeft een duidelijk verband gevonden tussen Emotionaliteit en PTSS. Het is dus niet verbazend dat mensen met een hogere Emotionaliteit een groter gevoel van stress rapporteerden tijdens Covid-19.

Wat het interessant maakt is een andere, minstens even belangrijke factor. Het begrip ‘Beheersing’ geeft aan hoe een persoon zijn leven wil leiden. Mensen met een hogere Beheersing bouwen een leven op dat vrij ordelijk en gestructureerd is. En ze verwachten enige mate van continuïteit, zodat ze weten waar ze aan toe zijn. Mensen met een lagere Beheersing houden ervan om flexibel te zijn. Om met de stroom mee te gaan. Om de dingen te nemen zoals ze komen. Inherent hieraan is niet te worden beperkt. En toch is dat precies wat Covid-19 deed. Het beperkte.

Dit heeft grote effecten op landenniveau. Veel onderzoeken beginnen aan te tonen dat burgers uit landen waar meer bereidheid is om de regels na te leven, degenen zijn die beter overleven in lockdown. Taiwan, Nieuw-Zeeland en Australië deden dit. Het valt echter nog te bezien of ze ook het snelst zullen herstellen als de boeien worden verwijderd.

Auteur: Norman Buckley (founder Facet5)